Dvadeseti vek je za nama. Ako bismo pokušali da odredimo koje pojave karakterišu ovo istorijsko razdoblje, sport bi svakako zauzeo posebno mesto. On je dobio onaj značaj koji je religija imala u srednjem veku: olimpijske igre postale su najznačajnija svetkovina savremenog sveta, a olimpijska ideja njegovo “humanističko” jevanđelje. Moderni olimpijski paganizam je oblik u kome je kapitalizam deklasirao hrišćanstvo (i druge religije) i postao najvažnije ideološko sredstvo za integraciju ljudi u duhovnu orbitu kapitalizma. Kalendar vodećih sportskih manifestacija preuzeo je ulogu religijskih kalendara i postao duhovni stožer, a stadion najvažnije kultno mesto savremenog sveta. Sport nije samo “ideološka zavesa iza koje se skriva realno zlo” (Adorno), već i sredstvo buržoazije za brisanje kulturnih tragova čovečanstva i za uništenje emancipatorskih tekovina građanskog društva. Osnovna intencija modernog olimpizma nije stvaranje od sveta kulturne zajednice naroda, već “civilizovanog” zverinjaka. Stadioni su postali savremeni koncentracioni logori u kojima se uništava nada u bolji svet i stvaraju savremene horde varvara. Sport nije samo “opijum za društveno strukturirani defekt” i kao takav “jedan od glavnih puteva bekstva” iz stvarnosti (From), već i način degenerisanja čoveka: sportski spektakl je ritual putem koga kapitalistički “sveti duh” oplođuje ljude i stvara od njih kapitalistički mutirane zveri.
Mit o modernom olimpizmu spada u krug mitova sa kojima ideolozi zapadnoevropskih kolonijalnih metropola nastoje da pribave “civilizatorski” legitimitet kolonizaciji sveta. On se nalazi u istom rangu sa mitom o “istraživačkom” karakteru Kolumbovih putovanja i o “civilizatorskoj” prirodi katoličkog “misionarstva”. Istovremeno, stvaranje mita o olimpizmu postaje stvaranje mitološke svesti i mitološkog odnosa prema principima na kojima se zasniva kapitalizam: bellum omnium contra omnes i apsolutizovani princip učinka izražen u maksimi citius, altius, fortius. Olimpijske igre su “festival mladosti” (Kuberten), što znači procvat životne snage kapitalizma i obnavljanje vere u njegove “večne” vrednosti. Otuda takav značaj dobija “sveti (četvorogodišnji) ritam” održavanja olimpijskih igara koji ni po koju cenu ne sme biti prekinut. Moderni olimpizam jedna je od najagresivnijih totalitarnih ideologija XX veka koja nastoji da uništi slobodarsko dostojanstvo čoveka i “pomiri” (Kont) ga sa postojećim svetom nepravde. On je jedan od nosećih stubova duhovnog svoda XX veka i kao takav glavno političko sredstvo za realizovanje jedne od najvažnijih intencija monopolističkog kapitalizma: obračun s demokratskim institucijama i uspostavljanje neposredne vlasti nad radničkom klasom. Kubertenovo uputstvo, koje je namenio nacistima da bi im pomogao u stvaranju “novog (nacističkog) poretka”, da se prvo mora uspostaviti neposredna “vladavina u glavama” da bi mogla da se uspostavi uspešna vladavina u institucijama, je ideja-vodilja nosilaca današnjeg “novog svetskog poretka”. Sve veći broj sve krvavijih sportskih predstava treba da odvuče pažnju ljudi od osnovnih egzistencijalnih pitanja i uništi im moć rasuđivanja: sport postaje “najjeftinija duhovna hrana za mase” (Kuberten).
Kritiku olimpizma treba sagledati u kontekstu postajanja kapitalizma globalnim totalitarnim poretkom kojim upravljaju najmoćniji kapitalistički koncerni. Oni uspostavljaju nadnacionalne institucije (NATO, MMF, STO itd.) koje postaju “zamena” za institucije koje se zasnivaju na suverenitetu građana i nacija, i čine ograde globalnog koncentracionog logora u koji vladajući kapitalistički centri moći nastoje da zatvore čovečanstvo. Tzv. “međunarodne sportske asocijacije” su “trojanski konj” vladajućih svetskih političkih grupa i multinacionalnih koncerna koje su, sa svojim autoritarnim ustrojstvom i “nadnacionalnim” pravilima, prve dovele u pitanje nacionalni i građanski suverenitet. One su najvažnije oruđe “novog svetskog poretka” za uništavanje nacionalnih kultura i za integraciju ljudi u duhovnu orbitu kapitalizma – na nivou robova. Olimpizam je kruna “mondijalističke” ideologije koja briše sve normativne (običajne, moralne, pravne i religiozne) ograde koje sputavaju uspostavljanje globalnog kapitalističkog totalitarizma. Sportom se nameću pravila koja su u suprotnosti s elementarnim ljudskim i građanskim pravima na kojima se zasniva moderno zakonodavstvo: segregacija po polu; pravo da se nanesu teške telesne povrede i ubije; monstruozna zloupotreba dece; status sportista kao modernih robova; upotreba dopinga i stvaranje od sportista eksperimentalnih zamorčića; nedemokratski status tzv. “međunarodnih sportskih asocijacija”, pogotovu MOK-a kao autoritarne organizacije koja preko nacionalnih olimpijskih komiteta diktira pravila ponašanja… Sve su to “detalji” koji ukazuju na to da je sport “čisto” otelotvorenje socijalno darvinističkog i progresističkog duha kapitalizma i kao takav osnovno sredstvo za stvaranje globalnog pozitivnog jednoumlja: olimpizam je kult postojećeg sveta i filozofija pozitivnog života.
Mitološki odnos prema olimpizmu uslovio je i mitološki odnos prema njegovom utemeljivaču, Pjeru de Kubertenu. (1) Bez preterivanja se može reći da su ideolozi “slobodnog sveta”, uz svesrdnu pomoć njihovih kolega iz “realnog socijalizma”, od Kubertena stvorili “novog Mesiju” čije olimpijsko jevanđelje otkriva pravi smisao ljudskog postojanja. “Osećajući” da Kuberten spada u krug “izabranih”, njegovi najodaniji poklonici proglasili su ga “božanskim baronom” i napisali legendarnu biografiju u kojoj se potvrđuje njegov mesijanski karakter i opisuje njegov mesijanski (olimpijski) put. Sam Kuberten dao je značajan doprinos izgradnji njegovog “božanskog” oreola. On je u modernom olimpijskom pokretu video “crkvu”, u članovima MOK-a “poverenike olimpijske ideje”, svojevrsne apostole olimpizma, a sebi je, kao “duhovnom ocu” olimpijskog pokreta, namenio ulogu “vrhovnog sveštenika” modernog olimpijskog paganizma. Sedište MOK-a postaje novi Vatikan. Kada se ima u vidu Kubertenovo nastojanje da od olimpizma stvori vladajuću (religioznu, filozofsku i naučnu) misao modernog doba koja će ljudima dati novi smisao života, jasno je da se radi o svojevrsnoj mesijanskoj misiji. Ono što daje posebnu dimenziju Kubertenu je to što se on pojavljuje kao “obnovitelj” (“Le Rénovateur”) antičkih olimpijskih igara, što znači kao glasnik olimpijskih bogova i kao takav spona koja povezuje helensku s modernom civilizacijom. (2) Kuberten nastoji da stvori pozitivnog čoveka i izgradi pozitivno društvo polazeći od stava da su se Grci “malo posvećivali razmišljanju, a još manje knjigama”. Imajući u vidu da je Kuberten bio skriboman (objavio je preko 600 knjiga, eseja i govora) očigledno je njegovo nepoštovanje principa za koji se zalagao i koji predstavlja jedan od temelja pozitivnog života. Kubertena ne treba hvatati za reč. Analiza njegovih dela jasno pokazuje da ona nisu napisana zato da bi čitaoca podstakla na razmišljanje o bitnim životnim pitanjima, već da bi ga fanatizovala i navela da se ponaša u skladu sa interesima vladajućih parazitskih klasa. Kubertenovi olimpijski spisi su sinteza političkih pamfleta i “istina” koje nastoje da dobiju biblijski karakter. Oni ne razvijaju kritičko-slobodarsku, već apologetsko-podaničku svest, što znači da odgovaraju “praktičnoj” filozofiji koju zastupaju.
Mit o Kubertenu zasniva se na tvrdnji da je Kuberten posvetio svoj život stvaranju “boljeg sveta” u kome će vladati “mir” i “saradnja među narodima”, i da je zbog toga “obnovio” antičke olimpijske igre i udahnuo im “novi” duh. Ako je to tačno, postavlja se pitanje zbog čega su dela Pjera de Kubertena – čija pisana zaostavština iznosi preko 60 000 stranica – gotovo nepoznata javnosti? Kako je moguće da u najvećem broju zemalja, u kojima je na pompezni način proslavljena stogodišnjica osnivanja olimpijskih igara, nije objavljen ni jedan redak iz Kubertenovih spisa? Da stvar bude bizarnija, glavni cenzori Kubertenovih dela su zvanični “čuvari” njegove olimpijske ideje. Najvažniji razlog za ovakav odnos olimpijske gospode prema “božanskom baronu” je taj, što se Kuberten u svojim najvažnijim delima pojavljuje kao militantni predstavnik evropske buržoazije koji razrađuje strategiju i taktiku obračuna s radnim “masama”, ženom i “nižim rasama”. Kubertenovi olimpijski spisi su političke lekcije vladarima sveta kako da se, upotrebom sporta i telesnog drila, efikasno obračunaju sa slobodarskom borbom potlačenih i uspostave globalnu dominaciju. To je jedan od osnovnih razloga što gospodi iz MOK-a, kao i gospodi iz nacionalnih olimpijskih komiteta, ne pada na pamet da, ni nakon šest decenija od njegove smrti, objave Kubertenova sabrana dela, već podmeštaju javnosti izvode iz njegovih spisa u obliku “Izabranih tekstova” (“Textes choisis“) (3) iz kojih je izostavljeno gotovo sve ono što ukazuje na pravu prirodu njegove olimpijske doktrine. Kada se ima u vidu da je Kuberten otvoreno tvrdio ono što građanski ideolozi po svaku cenu nastoje da prikriju, da je kapitalizam nepravedan poredak, postaje jasnije zbog čega građanska teorija sistematski “zaobilazi” Kubertenova dela.
Što se tiče toliko isticane teze o “nepolitičnosti sporta”, i po onima koji glorifikuju olimpizam i njihovog “osnivača”, prava “veličina” Kubertena nije u tome što je doprineo razvoju sporta, već što je od sporta stvorio “sredstvo za uspostavljanje mostova saradnje među narodima”. Kubertenov olimpijski angažman postaje simbol “politike mira”, a on – “političar mira”. Kada se to ima u vidu, može se bolje razumeti zbog čega su građanski teoretičari izbrisali iz Kubertenove biografije poslednju dekadu njegovog života u kojoj se Kuberten otvoreno pojavljuje u ulozi reklamnog agenta nacističkog režima, i zbog čega je jedan od najpoznatijih kubertenologa Iv Pjer Bulonj proglasio Kubertena “šizofreničarem” – da bi “objasnio” njegovu slepu odanost nacistima i oduševljenje Hitlerom. Očuvati mit o “Kubertenu mirotvorcu”, koji je bio fanatični zagovornik autoritarizma i kolonijalizma, nemoguć je zadatak koji stoji pred ideolozima olimpizma. Stoga je jedna od glavnih preokupacija kubertenologa da zaštite olimpijski mit od samog “oca” modernih olimpijskih igara: da bi sačuvali “verodostojnost” kopije, “nastavljači” uništavaju original.
Polazeći od istih onih kriterijuma po kojima je Kuberten proglašen “božanskim baronom” i “jednim od najvećih humanista XX veka”, i naciste bi trebalo proglasiti za “humaniste” i “mirotvorce”. Nisu li Berlinske olimpijske igre održane “u znaku mira” i “međunarodne saradnje”? Nije li Hitler na Berlinskim olimpijskim igrama izgovorio “čuvene” reči: “Neka se olimpijski plamen nikada ne ugasi!”? Nisu li nacisti okončali arheološka iskopavanja antičke Olimpije, čemu je Hitler dao odlučujući doprinos sa 300 000 rajhs maraka? Nije li Hitler dao nalog svom arhitekti Albertu Šperu da izradi projekt najvećeg olimpijskog stadiona na svetu koji će moći da primi 400 000 ljudi? Nisu li nacisti prvi organizovali nošenje “olimpijskog plamena” iz “svete” Olimpije do Berlina – koji je trebalo da simbolizuje organsku povezanost helenske civilizacije i fašističke Nemačke – što će postati jedan od najznačanijih simbola olimpijskih igara? Nije li Kuberten proglasio nacističke Olimpijske igre, koje su po njemu bile “obasjane hitlerovskom snagom i disciplinom”, za uzor budućim olimpijskim igrama, a Hitlera “za jednog od najvećih graditelja modernog doba”? Nije li Kuberten, kao i gospoda iz MOK-a, bezrezervno podržao naciste i poverio im svu svoju pisanu zaostavštinu sa molbom da sačuvaju njegovu olimpijsku ideju od izvitoperenja, kao i “misiju” da zakopaju njegovo srce u antičkoj Olimpiji?
Nastojeći da pribave “humanistički” legitimitet olimpizmu, građanski teoretičari se služe izrazima koji označavaju opšte-ljudske vrednosti koje su širom sveta prihvaćene kao najviši izazov za čoveka: “mir”, “međunarodna saradnja”, “mladost”, “zdravlje”, “progres”, “lepota”… Dominacija humanističkih ideala u olimpijskoj retorici upućuje na to da olimpijske igre nisu vrednosno neutralna pojava i kao takve s onu stranu dobra i zla. Naprotiv, sve se čini da olimpizam postane sinonim za humanizam. Tako rat između nacija na sportskom polju postaje “miroljubiva saradnja”, a najostrašćeniji zagovornici rata i fašistički zlikovci, navlačeći “svetu” olimpijsku odoru, postaju “mirotvorci”: olimpijska mitologija ogledalo je u kome najgore zlo dobija anđeoski izgled. Olimpizam ne teži miru, već pacifikovanju potlačenih da bi se predupredila njihova borba protiv poretka koji se zasniva na tiraniji bogataške “elite”. Pod maskom “međunarodne saradnje” na sportskom terenu se sistematski usmerava nezadovoljstvo ljudi, koje proističe iz njihovog ponižavajućeg društvenog položaja, protiv drugih nacija i postiže “nacionalna integracija” sa kojom se “prevazilazi” klasno ustrojstvo društva i prikriva klasna eksploatacija. Istu ulogu ima klupski sport: lige postaju institucionalizovani rat između obespravljenih i na taj način kontrolisani oblik njihovog pacifikovanja (depolitizovanja). Istovremeno, ubacivanjem najviših ljudskih ideala u olimpijsku retoriku nastoji se sprečiti da oni postanu polazište za kritiku ideje i prakse olimpizma. Tako olimpijske igre postaju, shodno “antičkim tradicijama”, simbol “mira”, iako je protagonistima te teze jasno da su antičke olimpijske igre bile “sveto primirje” i kao takve duhovna priprema za nastavak rata – što je bio najvažniji zahtev koji je Kuberten postavio “njegovim” olimpijskim igrama. Interesantno je da građanski teoretičari “ne primećuju” da u Kubertenovom olimpijskom “humanizmu” nedostaju ideje bez kojih se ne može zamisliti moderno društvo: sloboda, jednakost i bratstvo. Za Kubertena, tog “velikog francuskog patriotu”, među olimpijskim simbolima nema mesta za francusku “trobojku”, što samo govori da je moderni olimpizam obračun s emancipatorskim tekovinama modernog društva.
Što se tiče Kubertenovog fanatičnog zalaganja da očuva “čistotu” sporta, kao idealizovanog otelotvorenja izvornih principa kapitalizma, od pogubnog uticaja komercijalizma, od samog osnivanja olimpijskih igara bilo je jasno da je to izgubljena bitka. Od njegovog nastanka sport je deo kapitalističkog sistema privređivanja i kao takav način integrisanja čoveka u kapitalistički poredak. O tome Žan-Mari Brom: “Istorijski gledano, sport je nastao sa razvojem industrijskog kapitalizma. On je od samih svojih početaka bio vezan za mehanizme investiranja, cirkulacije i oplodnje kapitala. Tek što se rodila, institucija sporta odmah je došla u ruke trgovačkom kapitalu i bila iskorišćena kao izvor profita. Prodaja sportskog spektakla i klađenje nisu se pojavili sa nastankom sportskog profesionalizma, već sa prvim oblicima institucionalizovanog organizovanja sportskog takmičenja.” (4) Ulaskom kapitalizma u završnu fazu njegovog razvoja (“potrošačko društvo”) izvršena je potpuna komercijalizacija sporta: umesto nacionalnih zastava, na olimpijskim igrama dominiraju znamenja kapitalističkih firmi; umesto religio athletae, vlada duh novca; umesto “crkve”, olimpijske igre postale su “vašar”; umesto da su otelotvorenje “svetosti” olimpijskih ideala, sportisti su “cirkuski gladijatori”; umesto da su olimpijska gospoda iz MOK-a časni “čuvari olimpijskog duha”, oni su postali beskrupulozni trgovci koji su od olimpijskih igara napravili prljavi “posao” vredan milijarde dolara.
Interesantno je da je građanska teorija posvetila veoma skroman prostor razmatranju sporta i olimpizma. (5) Nedostatak ozbiljnih analiza olimpizma, koje bi stvorile mogućnost za njegovo demitologizovanje, ne govori o filozofskoj i sociološkoj “neozbiljnosti” olimpijske doktrine, već o prvorazrednom značaju koji sport ima za očuvanje postojećeg sveta. Građanski teoretičari to ne kriju. Za vodećeg američkog sociologa sporta Alena Gatmana, “sport je temeljni element društvene realnosti” i “potpuno je nemoguće zamisliti kako bismo mogli da nastavimo da živimo bez njega”. (6) Polazeći od sve turobnije realnosti nemačkog društva Kristian fon Krokov, jedan od najozbiljnijih nemačkih teoretičara sporta, postavlja pitanje: “Ali, šta je uistinu naša civilizacija, pored sportskih igara i takmičenja, stvarno u stanju da ponudi mladima – a da to nije droga ili nasilje?” (7) Otuda ne čudi bespoštedni odnos građanskih teoretičara prema kritičarima olimpizma. Tako je za Pola Vejna kritika olimpizma “stvar ekstremista, filozofa cinika, koji hoće da svedu humanizam na prirodnu i gotovo životinjsku jednostavnost.” (8)
Građanski teoretičari odvajaju Kubertenovu olimpijsku filozofiju od njegove socijalne (političke) teorije da bi od njegovih misli napravili nadistorijske “humanističke” principe. Isto se dešava sa sportom: oni izvlače sport iz istorijskog i društvenog konteksta (“sport nema ništa sa politikom”) i svode ga na pojavu sui generis i na taj način nastoje da spreče demitologizovanje sporta kao konkretne istorijske (društvene) pojave. O tome Pol Hoč: “Tako, kada Johan Huizinga ili Pol Vajs pišu o filozofiji sporta, oni se usresređuju na jezik ili na opšte principe igara koji su bili primenjivani od strane različitih društava, u različito vreme, pod različitim uslovima; pored toga, oni skoro u potpunosti zanemaruju bilo koje efekte koje su ti socijalni uslovi mogli da imaju. Tako smo prepušteni “filozofiji” sporta koja stoji izvan istorije i društva, i zbog toga je gotovo u potpunosti bezvredna.” (9) “Razvoj sporta” doveo je građansku teoriju do njenog kraja i obezvredio argumente sa kojima građanska teorija utemeljuje, opravdava i idealizuje sport. Kapitalizam je obesmislio kako liberalistički zasnovanu kritiku sporta, (10) tako i moralističku i “socijalističku” teoriju sporta. (11) Propali su i svi pokušaji da se uspostavi “drugi put” (Rigauer) u razvoju sporta koji se zasniva na Habermasovoj i Plesnerovoj kritici sporta kao “odslike industrijskih procesa rada”. (12) Što se tiče građanske antropologije, i nju je kapitalizam “prevazišao” u obliku “filozofije učinka”. (13) Čovek više nije “zver”, već je postao “samodestruktivno biće” koje teži da po svaku cenu postigne veći rezultat (rekord): “priroda” čoveka postaje otelotvorenje destruktivne prirode kapitalizma. Treba reći i to da su filozofska razmatranja o sportu opterećena i nerazumevanjem i predubeđenjima, što je dovelo dotle da čak i mislioci poput Jegera, Bloha, Sartra i Horkhajmera nisu u stanju da sagledaju suštinu sporta kao konkretne istorijske pojave: Jeger svodi sport na antički agon; (14) Bloh se drži iluzije da je sport vrednosno neutralna pojava i da postoji “dobar” i “loš” sport zavisno od toga da li se nalazi “levo” ili “desno”; (15) Sartr u sportu vidi put koji čoveka vodi ka biću; (16) Horkhajmer, koji nariče nad sudbinom filozofije, poziva u pomoć sport da bi se spasle najvažnije vrednosti kapitalizma – od samog kapitalizma. (17) Pokazalo se da borba za filozofiju i istovremeno podržavanje sporta, koji je glavno sredstvo kapitalizma za obračun s umom, nije samo beznadežan, već i poguban posao.
Osnovni pojam koji se u radu koristi kao polazište za kritiku kapitalizma nije Marksovo “otuđenje” (Entfremdung), već destrukcija. Polazeći od Marksovog najvažnijeg metodološkog postulata da je “anatomija čoveka ključ za razumevanje anatomije majmuna”, postavlja se opravdan zahtev da se uspostavi kritičko polazište koje ima u vidu monopolistički kapitalizam u njegovoj poslednjoj “potrošačkoj” fazi razvoja, u kojoj su se do kraja razvile protivrečnosti kapitalizma kao destruktivnog poretka koji sve dramatičnije dovodi u pitanje opstanak čovečanstva. Razvoj kapitalizma kao poretka destrukcije ne obezvređuje samo građansku misao, već baca novo svetlo na Marksovu kritiku kapitalizma dovodeći u pitanje njenu utemeljenost i aktuelnost. Za razliku od građanskih teoretičara za koje kapitalizam predstavlja kraj istorije, čime su sterilisani njegovi menjalački potencijali, za Marksa se prava vrednost kapitalizma ogleda u tome, što se u njegovom “krilu” stvaraju mogućnosti za iskorak u novo društvo koje će biti realizacija najviših humanističkih stremljenja čovečanstva koja su uobličena u osnovnim principima Francuske građanske revolucije: Liberté, Egalité, Fraternité. Marks je bio sledbenik Hegelove dijalektike istorije: istorija je put oslobađanja čoveka, a oslobađanje čoveka od robovanja prirodi, što znači ovladavanje prirodnim moćima, osnovni je uslov ljudske slobode. Otuda takav značaj dobija razvoj proizvodnih snaga: “Nikada neka društvena formacija ne propada pre nego što budu razvijene sve proizvodne snage za koje je ona dovoljno prostrana, i nikada novi, viši odnosi proizvodnje ne nastupaju pre nego što se materijalni uslovi njihove egzistencije nisu već rodili u krilu samog starog društva. Stoga čovečanstvo postavlja sebi uvek samo one zadatke koje može da reši…” (18) I dalje: “Proizvodne snage koje se razvijaju u krilu buržoaskog društva stvaraju materijalne uslove za rešenje” – “antagonizma koji potiče iz društvenih životnih uslova individue”. “Zato se sa tom društvenom formacijom završava praistorija ljudskog društva.” (19) Ključni problem Marksove teorije leži u njenom definisanju odnosa kapitalističkog načina razvoja proizvodnih snaga prema prirodi. Po Marksu se priroda, kao “anorgansko telo” čoveka, otuđuje od čoveka putem otuđenog rada koji mu oduzima “predmet njegove proizvodnje”. (20) Ukoliko kapitalistički način razvoja proizvodnih snaga ne predstavlja samo “posedovanje” i “upotrebljavanje”, (21) već i uništavanje prirode, to znači da on čoveka dovodi u sve veću zavisnost od onoga što je od prirode ostalo. Umesto da je kapitalizam poredak u kome se stvaraju uslovi za “skok iz carstva nužnosti u carstvo slobode” (Engels), on ukida svaku mogućnost oslobađanja čoveka. Sa kapitalizmom se ne okončava samo “praistorija” ljudskog roda, već i njegov opstanak. Marks je podredio dijalektiku kapitalizma dijalektici istorije i prenebregao specifičnost kapitalističkog razvoja proizvodnih snaga koji ne dovodi samo do ovladavanja čovekom (putem tehnike) od strane kapitala i otuđenja čoveka od prirode, već i do uništavanja života. Iz toga sledi da odnos čoveka prema sebi, drugim ljudima i prirodi nije posredovan samo “otuđenim radom”, već destruktivnom prirodom kapitalističkog načina proizvodnje. Čovek se u procesu kapitalističke reprodukcije ne “otuđuje” samo od sebe i svoje “organske” prirode, već se degeneriše postajući oruđe kapitala za uništavanje sveta. Pokazalo se da čovečanstvo ne “postavlja sebi uvek samo one zadatke koje može da reši”, već da kapitalizam postavlja pred čovečanstvo “zadatke” koji se svode na saučesništvo u uništavanju života. Ono što uslovljava dinamiku i dramatiku kapitalističkog “progresa” je to što kapitalizam od posledica uništavanja života stvara izvore profita, pri čemu stvaralačke moći čoveka postaju sredstvo za razvoj destruktivnih moći kapitalizma i za ubrzanje procesa destrukcije. Da je reč o krupnoj protivrečnosti u Marksovoj teoriji koje je on bio svestan, govori i Marksov “previd” Furijeovog upozorenja, napisanog početkom XIX veka, koje je inače izuzetno plodonosno polazište za kritiku kapitalizma: “Tako se naša društva, unatoč usavršiteljima i zastupnicima nepokretnosti, nalaze u složenom nazadovanju, to jest u materijalnom nazadovanju zbog sve većeg uništavanja šuma, padina, izvora, klimatskih prilika…” (22) Međutim, upravo Marksova teorija pruža mogućnost da se dođe do pojma istinskog napretka i uspostavi kritička distanca prema kapitalizmu: samo je onaj razvoj proizvodnih snaga prihvatljiv koji vodi oslobađanju čoveka od zavisnosti prirodi, a ne onaj koji vodi njenom uništenju. Razvoj proizvodnih snaga jeste nužan, ali ne i dovoljan uslov progresa. U današnjim uslovima, progresivan je onaj poredak koji je u stanju da zaustavi kapitalističku mašineriju smrti i sačuva prirodu i čovečanstvo od uništenja.
Ekocidna kapitalistička pomama uslovljava razvoj genocidne doktrine i prakse koje predstavljaju “prevazilaženje” kako Maltusove teorije, tako i nacističkog varvarizma: uništenje sve većeg broja ljudi postaje osnovni uslov za preživljavanje sve manjeg broja ljudi. Kao što su nacističke Olimpijske igre bile “mirotvoračka” maska iza koje su se odvijale užurbane pripreme za istrebljenje Jevreja, Slovena i Roma da bi se obezbedio “životni prostor” (Lebensraum) “arijevcima”, tako je današnji međunarodni sport spektakularna “mirotvoračka” dimna zavesa sa kojom se prikriva namera “novog svetskog poretka” da uništi najveći deo čovečanstva da bi se obezbedio opstanak “zlatnoj milijardi” iz najrazvijenijih kapitalističkih zemalja Zapada – koja neštedimice uništava život na zemlji. Istovremeno, sve dramatičnije sučeljavanje čovečanstva sa sve realnijom mogućnošću konačnog uništenja života smanjuje mogućnost traženja demokratskih alternativa razvoja. Stvaranje “novog svetskog poretka”, putem koga multinacionalni koncerni nastoje da unište institucionalnu strukturu država, koja pruža mogućnost za izražavanje suverene političke volje građana i odbranu njihovih egzistencijalnih interesa, uslovljeno je kapitalističkom destrukcijom. Razvoj totalitarnog uma ide ruku pod ruku sa uništavanjem života: kapitalizam uništava demokratske institucije i klicu novum-a koji je stvoren u građanskom društvu i uspostavlja globalni fašizam koji se zasniva na ekocidnom terorizmu.
U radu je primenjen metod koji je Marks primenio u kritici religije: kritika religije postaje “kritika doline suza” čiji je fantastični oreol religija, s tim što kritika modernog olimpijskog paganizma postaje kritika kapitalističke doline smrti čiji je olimpizam spektakularni oreol. Sport ima prvorazredni značaj kao polazište za razvoj savremene kritičke teorije društva. Ono što daje novi kvalitet savremenoj kritici olimpizma je postajanje kapitalizma “čistim” poretkom destrukcije, što baca novo svetlo na sport kao otelotvorenje njegovih vladajućih odnosa i vrednosti i na olimpizam kao njihov božanski oreol. Sport je postao industrija smrti i kao takav je ogledalo u kome se vidi pravo lice kapitalizma. Apsolutizovanjem socijalno darvinističkog principa bellum omnium contra omnes i progresističkog principa citius, altius, fortius otvoren je proces samouništenja čovečanstva. Sport je oblast u kojoj je zaokružen proces destrukcije čoveka i kao takav je slika odnosa kapitalizma prema prirodi. Sportista nije samo radna snaga, kako to tvrde Habermas i Rigauer u svojoj kritici sporta, (23) već i oruđe za rad i predmet obrade, a sport nije samo oblik dekultivizovanja, već je transparentni oblik denaturalizovanja (robotizovanja) čoveka. Sve veći jaz između bioloških mogućnosti čoveka i zahteva koji “progres” postavlja pred njega, generator je sve veće represije nad čovekom i sve monstruoznijeg uništavanja njegovog tela i psihe: sportista postaje kapitalistički surogat čoveka. Olimpizam, kao politička teorija sporta, nije samo oblik stvaranja civilizacije bez kulture, već i ideologija smrti. “Razvoj sporta” na najočigledniji način potvrđuje istinu da ne postoji bilo koji mehanizam u kapitalizmu koji je u stanju da skrene uspostavljeni “progres” sa puta destrukcije, i da su institucije građanskog društva i njegov normativni svod postali sredstvo za zaštitu i razvoj kapitalizma. Najgore je prošla građanska teorija: ideolozi kapitalizma postali su čistači njegovih prljavih tragova i grobari čovečanstva. I kapitalizam “jede” svoju duhovnu decu.
Sport je postao simbolični pokazatelj kraja civilizacije koja se zasniva na socijalno darvinističkoj doktrini i apsolutizovanom principu učinka: princip konkurencije postao je princip dominacije, dok je princip progresa postao princip destrukcije. Od ideologije kapitalističkog društva u nastajanju i razvoju, olimpizam je postao ideologija kapitalističkog društva u raspadanju čija nagomilana destruktivna moć preti da uništi čovečanstvo. Na sportskim terenima ne vlada vizionarski, već apokaliptički duh. Sport je postao najefikasniji način uvlačenja čoveka u sve stravičniji kovitlac samodestruktivnog bezumlja, koji stvara kapitalistički progres, koji je analogan samodestruktivnoj pomami antičkih polisa koja je dovela do propasti helenskog sveta. On nije samo sredstvo za uništavanje svesti o sve pogubnijim posledicama daljeg razvoja kapitalizma, već i svesti o postojanju objektivnih mogućnosti za njegovo prevazilaženje i za realizaciju ideja-vodilja Francuske građanske revolucije. Imajući u vidu sve stravičnije razmere uništavanja sveta, može se reći da je olimpizam kapuljača koju je dželat stavio na glavu čovečanstvu pre nego što će da zamahne sikirom. Stvari su dovedene do kraja: ili će čovečanstvo uništiti kapitalizam, ili će kapitalizam uništiti čovečanstvo.
