Pjer de Kuberten pronašao je u Engleskoj, kao i mnogi drugi pripadnici bogataške mladeži Francuske druge polovine XIX veka, neprikosnoveni uzor. Ono sam čim se Kuberten zanosio nije bio engleski parlamentarizam i emancipatorske ideje, koje su stvorene u Engleskoj kao kolevci kapitalizma i najrazvijenijoj kapitalističkoj zemlji, već njena imperijalna moć. Kuberten odlazi u Englesku sa željom da otkrije tajnu engleske kolonijalne ekspanzije da bi doprineo obnavljanju “nacionalne snage” Francuske i pokrenuo je u nova kolonijalna osvajanja. U svojim predolimpijskim javnim nastupima Kuberten govori kao zagriženi nacionalista. Njegovi politički pamfleti završavaju se pokličem: “Vive la France!”. Kubertenov fanatizam nije samo posledica kompleksa ponižavajućeg poraza koji je Francuska doživela u ratu sa Pruskom (1870. godine), već pre svega izraz želje da se vladajućoj “eliti” omogući da nesmetano uvećava svoje materijalno bogatstvo u kome je Kuberten video osnov društvene moći i stabilnosti vladajućeg poretka. Lutajući po Engleskoj sa željom da pronađe izvorište kolonijalne moći britanske imperije, Kuberten je naišao na knjigu “Školski dani Toma Brauna” (“Tom Brown’s Schooldays”) u kojoj je Tomas Hjuz, učenik engleskog reformatora i direktora škole u Ragbiju Tomasa Arnolda, izložio na svoj način pedagošku doktrinu svog učitelja. Kuberten će doći ne samo do zaključka da je Tomas Arnold sa svojom pedagoškom reformom u Ragbiju, koja se proširila po Engleskoj, “postavio kamen temeljac britanske imperije”, (1) već i do toga da je Arnold osnivač nove filozofije u kojoj je u potpunosti otelotvoren socijalno darvinistički i ekspanzionistički duh koji je, po Kubertenu, vladao u engleskom društvu – koji je postao integrativna duhovna snaga vladajuće imperijalne “elite” Britanije i kao takva izazov za vladajuću “elitu” evropskim kolonijalnih metropola. Kuberten: “Ako počnemo da proučavamo istoriju našeg stoleća, naići ćemo na moralnu pometnju stvorenu zahvaljujući otkrićima industrijske nauke. U životu se dešavaju značajne promene, i ljudi osećaju da tle ispod njihovih stopala neprestano podrhtava. Nema ničega u šta mogu da se pouzdaju, jer se sve oko njih pokreće I menja: u svojoj pometenosti kao da traže neku protivtežu materijalnim snagama koje poput kiklopskih bedema izrastaju oko njih, tumarajući nastoje da napipaju bilo koji elemenat moralne snage koji leže raštrkani po svetu. Smatram da je to filozofski izvor izvanredne renesanse telesnog u XIX veku. (….) Tada je došao Tomas Arnold, najveći učitelj modernih vremena, kome više nego ikome drugom pripada zasluga za današnji napredak i čudesnu ekspanziju njegove zemlje. S njim je sport uveliko prodro u javnu školu i preobrazio je, a od dana kada je prva generacija koju je on stvorio otišla u svet, britanska imperija dobila je novi izgled. Verovatno da ne postoji tako očigledan primer istine da šaka odvažnih ljudi može da izmeni čitavo društvo.” (2)
Kuberten polazi od toga da je moderno doba oduzelo smisao životu. Međutim, on ne traži rešenje za “moralnu pometnju” koja vlada u društvu i “protivtežu materijalnim snagama” u sferi umnosti, već u sferi antiumnog osvajačko-tlačiteljskog aktivizma koji u sebi integriše ne samo rezultate tehničkog razvoja, već i industriju i nauku i sa kojim se uklanja sama potreba za postavljanjem pitanja o smislu života. Koristeći se iskonstruisanim mitom o Arnoldu, Kuberten nastoji das uspostavi duhovni pokret koji odbacuje emancipatorske tekovine evropske kulture i modernog društva, i koji treba da označi “novi” početak u razvoju evropskog društva i civilizacije uopšte. Kubertenov prokrustovski odnos prema Arnoldu ukazuje na to da Kubertenu nije bilo stalo do celine Arnoldove misli, već do onoga što pruža mogućnost za uspostavljanje nove vladajuće ideologije koja odgovara progresističkom duhu novog doba i ekspanzionističkim težnjama evropskog kapitalizma i koja ne trpi bilo koja (umna i moralna) ograničenja. On do ekstrema dovodi Arnoldovu pedagogiju, po kojoj jači imaju pravo da golom silom primoraju slabije na pokornost, i od nje stvara stvara univerzalni princip društvenog života. Kubertena ne zanima krajnji cilj Arnoldove pedagogije, stvaranje “mišićavih hrišćana”, već kako da upotrebom sporta, kao otelotvorenja nesputanog dejstva socijalno darvinističkih zakona, stvori novu “gospodarsku rasu” kojoj poverava zadatak da stvori “novo (pozitivno) društvo” u kojem će biti uspostavljena totalitarna vlast buržoaske “elite” nad radnim “masama”, “nižim rasama” i ženama.
Govoreći o Kubertenovom odnosu prema Arnoldu, Iv Pjer Bulonj konstatuje: “Kuberten je toliko očigledno prihvatio Arnoldove teorije zato što je njegova društvena sredina tada nastojala da u sebi probudi težnju za sticanjem moći. Jačanje mišića, umeti hteti, imati smelosti, izlagati se opasnosti – eto o čemu se tada govorilo u francuskim političkim i vojnim krugovima, ali to je pomalo predstavljalo izraz jedne želje, težnje za sprovođenjem jedne patricijske reforme naravi. E, upravo tu atmosferu strogosti i naprezanja mišića i volje Kuberten je otkrio u Ragbiju, Kembridžu i Itonu, i taj elitizam je potpuno prihvatio.” (3) Arnoldov stav, da “nije neophodno da ima tri stotine, sto, pa čak ni pedeset učenika, ali je neophodno da svi njegovi učenici budu hrišćani-džentlmeni” Kuberten, po Bulonju, tumači na sledeći način: “Uvek se ima u vidu elita, jer je doprinos vrsne i malobrojne falange neuporedivo veći od doprinosa mnoštva ljudi osrednjih sposobnosti; prema tome, sve ustanove teže da još daju onima što već imaju, kao što stoji u Novom zavetu.” (4) Ova “utilitarna filozofija”, nastavlja Bulonj, “teži, zacelo, da izgrađuje samožive jedinke, i Kuberten nema nikakvih iluzija u tom pogledu, jer je sam rekao da se “praktični smisao engleskog učenika često graniči sa samoživošću”.” (5) Ali, Kuberten “preuzima odgovornost za to što prihvata tu filozofiju” i to iskazuje na sledeći način: “Za stidljivog, slabog, apatičnog čoveka, život je nepodnošljiv… Nigde odabir nije tako nemilosrdan kao u školi. Postoje dve različite vrste ljudi: soj ljudi što drugima pravo gledaju u oči, ljudi snažnih mišića u čijem se držanju ogleda samopouzdanje, i soj bolešljivih ljudi s rezigniranim i skrušenim izrazom lica, koji se drže kao poraženi vojnici. E pa, u koledžima je kao i u svetu: slabe ličnosti bivaju odstranjene; takvo vaspitanje koristi samo jakim ličnostima.” (6)
Arnoldova koncepcija je “kroćenje” socijalnog darvinizma putem hrišćanskog moralizma; Kuberten zamenjuje hrišćanstvo olimpizmom koji postaje obogotvorenje socijalnog darvinizma: iz modernog olimpijskog agona odstranjena je kako borba između dobra i zla, tako i borba za slobodu. Međutim, Kuberten je osakatio i tako redukovani socijalni darvinizam i prilagodio ga svojoj političkoj koncepciji. On je “prevideo” da prirodna selekcija, što znači evolucija živog sveta na koju se on neprestano poziva, podrazumeva borbu životinja za opstanak koja uključuje suprotstavljanje slabijih jačima – što je osnov “kosmičke pravde” koja se sastoji u pravu svega što postoji da se bori za svoj opstanak. Upravo je borba za opstanak slabijih suprotstavljanjem jačima ono što Kuberten putem svoje “utilitarne pedagogije” nastoji da odstrani. Kubertenov progresistički evolucionizam postaje ne samo obračun s dijalektikom istorije, već i s dijalektikom prirode. Osnovni razlog za ovakvo Kubertenovo, po kriterijumima njegove koncepcije, kontradiktorno opredelenje je novi kvalitet ljudskog “soja potčinjenih”: sposobnost i spremnost da se ujedine i da tako ujedinjeni postanu snaga koja je u stanju da se obračuna ne samo s vladajućom “elitom” moćnih, već i da stvore novi svet. Da bi iz društva uklonio borbu za slobodu, Kuberten je iz prirode odstranio borbu slabijih za opstanak. Bespogovorna pokornost slabijih jačima, koja je u potpunom protivrečju sa logikom bellum omnium contra omnes koja vlada u “prirodnom stanju”, alfa i omega je Kubertenovog olimpijskog “pacifizma”. Zbog toga je Kuberten protiv bilo kakvih oblika sindikalnog i političkog organizovanja radnika. Strah od ujedinjenih snaga potlačenih, koje on svodi na “masu”, izvorište je njegovog fanatizma i osnov njegove političke strategije. Kuberten koristi socijalno darvinističku doktrinu kao sredstvo sa kojim treba da se opravda tiranija moćnih nad slabijima, istovremeno nastojeći da spreči da se, upravo na temelju dejstva socijalno darvinističkih zakona, ugrozi neprikosnovena vladavina aristokratske i buržoaske “elite”. Praktično, Kuberten nastoji da obezbedi privilegovani položaj bogataškoj oligarhiji u odnosu prema “prirodnim zakonima” na kojima se temelji njena vlast. Borba za opstanak ne može više da ugrozi dominirajući položaj vladajuće klase (rase), već može samo da ga potvrdi. Tačnije, vlast buržoaske “elite” je “činjenica” koja predstavlja konačni rezultat dejstva socijalno darvinističkih zakona. Olimpizam, shodno tome, nije sredstvo za globalizovanje principa bellum omnium contra omnes, već je sredstvo kojim vladajuća “elita” treba da “nauči” potčinjene da poštuju poredak koji se zasniva na “pravu jačega”. Olimpijsko “prosvetljivanje” postaje proizvodnja podaničkog karaktera i rasno inferiorne svesti. Istovremeno, takmičenje potčinjenih na sportskom polju sa njihovim gospodarima postaje kompenzacija za odricanje od borbe za slobodu.
Kuberten manipuliše sa dva antropološka modela koji su dobijeni na osnovu položaja čoveka u odnosu prema sredstvima za proizvodnju, kao i pripadnosti rasi i polu: buržoaska bela “elita” bogataša ima antropološke osobenosti koje se bitno razlikuju od onih koje imaju radnici, “obojene rase” i žena. Najviša ljudska vrlina – “strasna želja za gospodarenjem ili posedovanjem” (7) po Kubertenu je ekskluzivna antropološka osobenost (bele) bogataške “elite”. On ističe da je jedan od najvažnijih ciljeva njegove “utilitarne pedagogije” razvoj zverinje prirode buržuja, budući da je on po svojoj prirodi “lenja životinja”. (8) Otuda se glavna uloga sporta sastoji u tome da omogući da buržuj “prevaziđe” ograničenja njegove izvorne životinjske prirode i postane nad-zver i kao takav novi i najviši stupanj u razvoju živog sveta. Najviša vrlina radnika, žene i “nižih rasa” je “dobrota”, što znači bespogovorna pokornost gazdama, pater familias-u i kolonijalnim gospodarima. Za razliku od Aristotela koji konstatuje da ima “protivljenja” ropstvu i kod onih koji su “od prirode stvoreni da se pokoravaju”, (9) Kuberten, iz praktičnih razloga, i to izbacuje iz njegove antropološke koncepcije. Slično kao kod Konta, kod Kubertena su potlačeni nagrađeni moralnom “superiornošću” kojom treba da izazovu sažaljenje svojih gospodara. “Dobrota” potlačenih dobija ulogu omekšivača beskrupulozne i bezgranične pohlepe vladajuće “elite”, a njihov “moralni” aktivizam postaje glavni (kompenzacioni) oblik njihovog društvenog angažovanja Kubertenovo dušebrižništvo nije inspirisano hrišćanskim moralizmom, već praktično-političkim motivima: radi se o nastojanju da se otupi oštrica gneva radnih slojeva i da se oni uklone sa polja političke borbe da bi se uspostavio socijalni mir. Opstanak parazitskih klasa odgovara prirodnom stanju stvari koje ne podleže bilo kakvom moralnom rasuđivanju. Kao što proždiranje ovce od strane vuka nije moralno pitanje nego “činjenica” u kojoj se realizuje prirodno stanje stvari, tako je i tlačenje “slabih” (siromašnih) od strane “snažnih” (bogatih) prirodni zakon protiv koga je “uzaludno buniti se”. (10) O tome Hobs: “U ratu svih protiv svih ništa ne može biti proglašeno nepravednim. U takvom stanju same odredbe pravedan i nepravedan nemaju mesta.” (11)
Govoreći o nastanku “učenja o pravu jačega” u antičkoj Grčkoj Miloš Đurić posredno ukazuje i na prirodu Kubertenove doktrine: “To učenje imalo je dva korena: filosofijsku teoriju i političku praksu kao aristokratsko-reakcionarnu revoluciju odozgo. Obimno filosofijsko obrazloženje tog učenja dao je Kalikle iz Aharne, Georgijin učenik, poznat iz Platonove Gorgije. Dok je Protagora smatrao da je pravednost nužna za održanje socijalnog života, Kalikle, kao sofist i retor Trasimah u Platonovoj Državi, s radikalnim patosom brani shvatanja po kojima je pravednost nedostojna slobodna čoveka, a nepravednost se pojavljuje kao znak snage i moći. Individualno samovoljstvo, snaga i moć, jednom rečju etika sile, beskrupulozna energija, to je ono što što odgovara moralu gospodara, a pravednost i moralni zakon uopšte jesu moral robova, koji su kao svoje oružje izmislili slabiji, da njime zastraše svoje gospodare, jače i moćnije”. I dalje: “Očevidne su posledice takva učenja u istorijskom životu Atine. Iz njega su njeni sujetni i vlastoljubivi demagozi dobivali hranu za svoju imperijalističku politiku, koja se najbolje ogleda u svirepom uništenju melske države i u kobnom pohodu na Sirakusu. Sa svojim voluntarizmom lava, ali i sa hedonizmom svinje, Kalikle se pojavljuje kao najraniji preteča Makijavelijeva “vladaoca” i Ničeova “nadčoveka”.” (12) Uprkos tome što materijalnom bogatstvu daje prvorazredi značaj, Kuberten ne zagovara hedonizam. Ne uživanje u stečenom bogatstvu, već borba za njegovo sticanje, pogotovu za odbranu uspostavljenog (pljačkaškog) poretka – glavni je zadatak vladajuće klase. Polazeći od, za bogatašku “elitu” bolnih istorijskih iskustava, Kuberten napada njene pripadnike zbog težnje za lagodnim životom. On u sportu pre svega vidi sredstvo za razvoj njihovog osvajačko-tlačiteljskog duha, istovremeno kada i sredstvo za jačanje borbene gotovosti buržoazije u vremenu u kome dolazi do razvoja slobodarskog radničkog pokreta. Potvrđivanje gospodarskog statusa tlačenjem slabijih, pod plaštom “borbe za progres”, treba da bude osnovni izvor zadovoljstva moćnih i granica njihove samoživosti.
Kuberten je blizak duhu Makijavelijeve doktrine, ali između njihovih shvatanja postoje i značajne razlike. Tako Makijaveli tvrdi “da ima dva načina borbe: zakonima i silom. Prvi je svojstven čoveku, drugi životinjama. Ali pošto prvi često nije dovoljan, mora se pribeći drugome. Stoga vladalac treba da ume da se ponaša kao životinja i kao čovek.” (13) Rukovodeći se rigidnim socijalnim darvinizmom, Kuberten odbacuje društvene norme i proglašava “pravo jačega” za neprikosnoveni osnov društvene integracije. Kubertenu je blizak Makijavelijev stav da su “svi naoružani proroci pobedili, a nenaoružani propali”. (14) Međutim, kod Makijavelija pored “hrabrosti”, i “usud” i “sreća” predstavljaju izvorište i oslonac uspeha vladaoca. Istovremeno, Makijaveli u zakonima koji važe za prirodne pojave pronalazi analogiju koja potvrđuje neizbežnost i opravdanost zbivanja u društvu, što je u suprotnosti s Kubertenovim klasnim voluntarizmom. (15) Govoreći o “zločinačkom ili bezočnom putu” dolaska do vladavine, Makijaveli zaključuje: “Zaista, ne može se nikako smatrati vrlinom ubijanje svojih sugrađana, izdavanje prijatelja, nedržanje časne reči, odsustvo saučešća i vere. Sve to može da donese čoveku vlast, ali ne i slavu.” (16) “Čovečnost”, koja je uklonjena iz Kubertenovog olimpizma, za Makijavelija jedan je od najvažnijih uslova da bi vladalac mogao da se “ubroji među vrsne ljude”. (17) Konstatujući u svom “Pokliču da se Italija probudi i oslobodi stranaca” da je “svakome dozlogrdilo tuđinsko gospodstvo”, (18) Makijaveli poziva Lorenca de Medičija da ponese steg slobode “sa onim oduševljenjem i onom nadom sa kojom se kreće u pravedne ratove”, (19) što predstavlja suprotnost Kubertenovoj olimpijskoj doktrini koja apsolutizuje “pravo jačega” i odbacuje pravo potlačenih na slobodu.
Na antiemancipatorsku prirodu Kubertenove olimpijske doktrine upućuje i uporedna analiza njegove doktrine s filozofijom Tomasa Hobsa, na koju se Kuberten samo prividno oslanja. Hobs tvrdi da je čovek egoistično biće koje se bori za samoodržanje i u tom kontekstu za gospodarenje nad drugima. Iz toga sledi da je žudnja za vlašću konstanta ljudske prirode. Istovetna shvatanja nalazimo kod Kubertena. Međutim, Hobs dalje tvrdi da je priroda stvorila ljude jednake i u pogledu telesnih i u pogledu duhovnih sposobnosti. Iz pretpostavljene prirodne jednakosti ljudi Hobs izvodi njihovo prirodno međusobno neprijateljstvo: pošto su jednaki, ljudi teže istim stvarima koje ne mogu zajednički posedovati. Sa nastankom države dolazi do okončanja “prirodnog stanja” u kojem vlada “rat svih protiv svih” (bellum omnium contra omnes) i do uspostavljanja društvenog mira putem “državnog suvereniteta”. Hobs je “prirodnom stanju” suprotstavio “građansko stanje” u kome država drži građane u stalnom strahu od kazne i na taj način ih primorava na poštovanje “prirodnih zakona”. Pored toga, tu su i moralni postulati : pravda, skromnost, milosrđe. Oni ne proističu iz ljudske prirode, već iz razuma koji ih otkriva kao nužne uslove zajedničkog života ljudi. Uspostavljanje državne zajednice temelji se na svojevrsnom sporazumu, ili ugovoru između građana, čime se oni odriču dela svojih prava radi opšteg dobra, koje se sastoji u mirnom i bezbednom životu svakog. Država se pojavljuje kao institucionalna zaštita osnovnih interesa građana od samovolje grupa i pojedinaca, i u tom smislu kao “mač pravde”. Kod Hobsa je “opšti interes” forma u kojoj se nastupajuće građanstvo sučeljava sa samovoljom aristokratije kao vladajuće klase. On se suprotstavlja “pravu jačega” jer ono daje “prirodni” legitimitet vladajućoj moći, što znači da je čini nezavisnom od ljudske volje i obezbeđuje joj večnost. Međutim, njegove ideje su sastavni deo političkog koncepta koji se ne bori za ukidanje klasne dominacije kao takve, već samo za ukidanje privilegovane vladavine aristokratije. Kuberten ne polazi od sučeljenih interesa egoističnih individua, već od klasnih (i rasnih) interesa. Za njega nije građanin konstitutivni činilac društva, već je to moć vladajuće (buržoaske) klase koja je u stanju da silom drži “radne mase” u pokornosti. Egoizam individue iz perioda formiranja građanskog društva i liberalizma postaje za Kubertena, u monopolističkom kapitalizmu, vladajući egoizam vladajuće klase. Umesto nastojanja da uspostavi ograde egoizmu, Kuberten gramzivost buržoazije proglašava osnovnom društvenog “progresa”. Otuda njemu nije potreban razum, iz koga proističe “opšta volja”, ni institucije nasilja (“suverenitet države”) koje treba da spreče da sukob egoističnih interesa grupa i pojedinaca ugrozi društvenu egzistenciju. Kubertenov čovek ne samo da ne napušta “prirodno stanje”, već čini sve da ga sačuva. Neprestano tlačenje slabijih od strane moćnih je, istovremeno, osnovni način da se sačuva borbena moć buržoazije – što je osnovna pretpostavka za očuvanje uspostavljenog (tlačiteljskog) poretka. Dok Hobs nastoji da stvori institucionalne okvire koji treba da sačuvaju društvo od razornog dejstva bespoštedne borbe između građana zbog njihovih privatnih interesa, Kuberten nastoji da integriše buržoaziju kao klasu i militarizuje je da bi ova mogla efikasno da se obračuna s radničkim pokretom i realizuje svoju “kolonijalnu misiju”. “Pravo jačega”, koje ima klasni, rasni i patrijalhalni karakter, postaje vrhovni princip društvene “integracije” i osnov “socijalnog mira”. Za Kubertena stvar je rešena time što je buržoazija uzela vlast u svoje ruke i stekla monopol moći. Ono što on hoće je da tu vlast učini efikasnom, neprikosnovenom i večnom. Zbog toga Kuberten ukida građansko društvo i “pravnu državu” i proglašava buržoaziju za neposrednog nosioca apsolutizovane vladajuće moći. Na taj način Kuberten ukida privatnu i javnu sferu i parcijalni (klasni) interes buržoazije diže na nivo neprikosnovenog “interesa društva”. Otuda one ideje i politički pokreti koji ograničavaju i ugrožavaju po Kubertenu legitimne egoistične interese buržoazije istovremeno ugrožavaju “interese društva”. Nesmetani razvoj potrebe bogatih za bogaćenjem predstavlja motor društvenog “napretka”: gramzivost (bogatih) najviša je ljudska vrlina. Koliko Kuberten odstupa od izvornih emancipatorskih ideja Hobsove doktrine vidi se i kada uporedimo njegov olimpizam sa Hobsovim shvatanjem slobode čoveka kao osnovnog “prirodnog prava”, u šta spada pravo svakoga da se “svim sredstvima” i na “sve načine brani”. (20) Isto tako, “svaki građanin ima pravo da odluči šta je dobro a šta loše delanje”, “dozvoljeno je ubistvo tiranina”, (21) što znači pravo na nemirenje s nepravdom. I deveti Hobsov “prirodni zakon”, koji glasi “svi ljudi su po prirodi među sobom jednaki”, (22) predstavlja za Kubertena najgore svetogrđe. Pored toga, Hobs nastoji da putem hrišćanskog “čovekoljublja” suzbije egoizam koji razorno deluje na društveni organizam. “Ljubi svoga bližnjeg kao samoga sebe” (23) postaje jedno od najvažnijih načela njegovog “Leviatan“-a, koji je svojevrsna hrišćanska država. Bog nije samo “stvaralac čitave prirode”, već “deluje i u srcima ljudi”. (24) Biblijski tekstovi postaju izvorište božanske mudrosti kao najviše istine. (25) Ono što upućuje na bliskost Kubertena i Hobsa nisu Hobsove maksime bellum omnium contra omnes i homo homini lupus, koje važe za “prirodno stanje”, već maksima auctoritas, non veritas facit legem koja težnju za istinom podređuje očuvanju postojećeg poretka. Međutim, i ovaj princip treba sagledati u odnosu prema Hobsovom shvatanju da je “dobrobit naroda” najviši cilj uspostavljanja države, (26) koje se temelji na Ciceronovoj maksimi salus populi suprema lex, što je u potpunoj suprotnosti s Kubertenovom plutokratskom koncepcijom. (27)
Kubertenova filozofija predstavlja obračun i s emancipatorskim nasleđem filozofije Džona Loka koji insistira ne samo na “slobodi, jednakosti i nezavisnosti” čoveka koji, sledeći svoje neotuđivo “prirodno pravo”, (28) dogovorno sa drugim ljudima stvara “građansko društvo” (Civil Society), odnosno, ujedinjuje se u “zajednicu” (Community) ili “državu” (Governement), (29) već i na tome da “onaj ko pokuša da potčini drugog čoveka svojoj apsolutnoj moći, time stupa u ratno stanje s njim”. (30) Pravo na slobodu i pravo na njenu odbranu predstavljaju za Loka osnov neotuđivih prirodnih prava čoveka – u odnosu prema Kubertenovom “pravu jačega” i “društvenom miru” koji se na njemu temelji. Imajući u vidu socijalno-ekonomske i političke prilike u Evropi u drugoj polovini XIX veka, Lokov poziv na odbranu slobode mogao bi da se shvati kao poziv radnicima da se dignu protiv tiranije vladajuće plutokratske “elite”.
